Recepta online – najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi

Recepta online jest bardzo popularna wśród pacjentów. Wciąż jednak pojawia się wiele pytań dotyczących jej funkcjonowania. Jak uzyskać e-receptę? Czy rozwiązanie to jest bezpieczne? Jakich leków nie może obejmować recepta online? W tym artykule odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania związane z receptami wystawionymi zdalnie. 

Czy recepty online są legalne?

Zacznijmy od najważniejszego pytania, czyli Czy recepta online jest legalna. Tak. E-recepty są w Polsce legalne. Elektroniczny dokument zastąpił tradycyjną, papierową receptę i to nie tylko w kontekście usług medycznych realizowanych online, ale także w przypadku tradycyjnych wizyt w gabinecie lekarskim [1].

Jak uzyskać receptę bez wizyty u lekarza? 

Recepta online jest wystawiana zarówno podczas klasycznej wizyty w gabinecie lekarskim, jak i zdalnie, na odległość. Aby uzyskać receptę bez konieczności fizycznej obecności w gabinecie lekarskim, wystarczy skorzystać z konsultacji telefonicznej lub wizyty u lekarza przez Internet, bez wychodzenia z domu. Następnie pacjent może otrzymać e-receptę w postaci: SMS-a, e-maila, powiadomienia/kodu w aplikacji mojeIKP lub wydruku informacyjnego (na żądanie) [1].

Ile kosztuje recepta przez Internet? 

Recepta online sama w sobie jest darmowa. Zarówno jej wystawienie, jak i realizacja w aptece, nie wiążą się z żadnymi dodatkowymi kosztami. Opłaty mogą dotyczyć jedynie sytuacji, gdy korzystamy z odpłatnej porady lekarskiej, np. w prywatnej przychodni. 

Recepta online – jak długo jest ważna? 

Recepta online jest ważna przez 30 dni. Za wyjątkiem [1]: 

• antybiotyków – w tym przypadku recepta jest ważna 7 dni; 
• leków stosowanych w chorobach przewlekłych – lekarz może zadecydować o wypisaniu rocznej e-recepty;
• preparatów immunologicznych (np. stosowanych w leczeniu chorób autoimmunologicznych) – wtedy e-recepta jest ważna przez 120 dni. 

Co robić, gdy recepta online jest przeterminowana? 

Gdy minął termin ważności recepty online, nie można wykupić przepisanego leku. Chyba że pacjent ponownie umówi się na konsultację medyczną i [1]: 

• lekarz przedłuży termin ważności e-recepty w systemie;
• lekarz wystawi e-receptę na nowo.

Jak zrealizować roczną e-receptę? 

W przypadku rocznej e-recepty termin ważności wynosi 365 dni. To jednak nie oznacza, że pacjent może od razu wykupić leki na cały rok. Na raz możliwe jest wykupienie w aptece leków na 120 dni, następnie, po 90 dniach od kupienia pierwszego opakowania leków pacjent może wykupić leki na kolejny okres [1]. 

Czy lekarz widzi czy recepta została wykupiona?

Lekarz rodzinny widzi zarówno, jakie recepty zostały wystawione (nawet jeśli to nie on je wystawił), jak i czy pacjent wykupił przepisane leki [2]. Dzięki tej wiedzy jest w stanie sprawdzić, czy pacjent leczy się zgodnie ze wskazaniami.

Czy farmaceuta może wypisać receptę?

Gdy pacjent znajduje się w sytuacji zagrożenia zdrowia, farmaceuta, który ma prawo wykonywania zawodu, może wypisać receptę na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp (wydawane z przepisu lekarza) [3]. Recepty farmaceutycznej nie można wystawić jednak na produkty lecznicze, w których składzie znajdują się środki odurzające lub substancje psychotropowe [3]. 

Czy da się kupić lek na receptę przez Internet?

Leków na receptę nie można zakupić przez Internet, w aptekach internetowych dostępne są wyłącznie te leki, które są wydawane bez recepty [4]. Można zamówić receptę online, natomiast lek trzeba odebrać w aptece stacjonarnej, za okazaniem ważnej recepty od lekarza. 

Czy receptę online można odebrać w czyimś imieniu?

Receptę online można odebrać w imieniu bliskiej osoby, jeśli ta osoba upoważniła nas do tego przy pomocy Internetowego Konta Pacjenta lub aplikacji mojeIKP [1].

Jak upoważnić kogoś do odebrania e-recepty?

Aby upoważnić kogoś do odbierania e-recept, należy [5]: zalogować się w aplikacji mojeIKP lub na Internetowym Koncie Pacjenta, przejść do zakładki Uprawnienia, tam wybrać opcję Upoważnij bliską osobę do przeglądania Twoich danych i następnie Dodaj pełnomocnika. Następnie trzeba podać wymagane dane (numer PESEL, imię i nazwisko) oraz zatwierdzić operację. Upoważnienie zawsze można cofnąć. 

Czy lek z recepty online można wykupić w różnych aptekach?

Tak. Leki z e-recepty można wykupić w różnych aptekach, np. część w jednej i część w drugiej. Należy jednak dopilnować, aby wszystkie przepisane opakowania jednego leku były nabyte w tej samej aptece, w której było kupowane pierwsze opakowanie [6]. W przeciwnym wypadku inna apteka nie wyda leku. 

Czy zamawianie recept przez Internet jest bezpieczne?

I tak i nie. Recepty online trafiają do systemu Ministerstwa Zdrowia, z którego korzystają wszystkie apteki w Polsce, dzięki czemu są one bezpieczne. Z drugiej jednak strony niektóre podmioty mogą się podszywać pod jednostki wystawiające recepty przez Internet, celem oszukania osoby znajdującej się po drugiej stronie. 

Jak rozpoznać, czy e-recepta jest prawdziwa? 

Prawidłowa e-recepta jest przesyłana w postaci [7]:

• SMS-a z 4-cyfrowym kodem dostępu;
• e-maila z załączoną w PDF-ie informacją o e-recepcie;
• powiadomienia/kodu w aplikacji mojeIKP.

Dodatkowo na życzenie pacjent może dostać wydruk informacyjny e-recepty.

Jeśli w SMS-ie lub e-mailu jest zawarty jakiś link do kliknięcia lub wiadomość została przesłana z adresu innego niż adres w domenie gov.pl, prawdopodobnie mamy do czynienia z oszustwem [7]. 

Jakich leków nie można wypisać w ramach recepty online?

Na koniec kilka słów na temat tego, na jakie leki recepta online nie może zostać wystawiona. Od sierpnia 2023 roku obowiązują nowe zasady dla e-recept na leki psychotropowe. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 lipca 2023 r. [8] przed przepisaniem leków psychotropowych lub odurzających lekarz ma obowiązek zbadać, co aktualnie przyjmuje pacjent i w jakich dawkach. Jeśli jest to zasadne, może odmówić wypisania recepty online.  Ministerstwo Zdrowia zapowiada w przyszłości więcej zmian, które będą ograniczać przepisywanie niektórych leków przez Internet, bez badania lekarskiego. 

Źródła: 

1. Pacjent. (n.d.). E-recepta. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/internetowe-konto-pacjenta/erecepta [Dostęp: 06.08.2024 r.]

2. Pacjent. (2022). Co wie o Tobie lekarz rodzinny. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/co-wie-o-tobie-lekarz-rodzinny [Dostęp: 06.08.2024 r.]

3. Ministerstwo Zdrowia. (2023). Recepta farmaceutyczna [online] Available at: https://www.gov.pl/web/zdrowie/recepta-farmaceutyczna [Dostęp: 06.08.2024 r.]

4. Główny Inspektorat Farmaceutyczny. (2014). Sprzedaż leków w internecie [online] Available at: https://www.gov.pl/web/gif/sprzedaz-lekow-w-internecie [Dostęp: 06.08.2024 r.]

5. Pacjent. (n.d.). Krok 3. Upoważnij bliską osobę. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/krok-3-upowaznij-bliska-osobe [Dostęp: 06.08.2024 r.]

6. Pacjent. (2024). Ty decydujesz, gdzie i kiedy wykupić lek. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/e-recepta/ty-decydujesz-gdzie-i-kiedy-wykupic-lek [Dostęp: 06.08.2024 r.]

7. Pacjent. (n.d.). E-recepta pod lupą. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/e-recepta-pod-lupa [Dostęp: 06.08.2024 r.]

8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 lipca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (Dz.U. 2023 poz. 1368)